Ook in de bouw speelt duurzaamheid een steeds grotere rol. Van groot materieel tot schroefjes – alle leveranciers kijken naar de mogelijkheid om ecologisch verantwoord te werken. Beton is daar een goed voorbeeld van. Met gewoon beton worden al jarenlang huizen gebouwd. En niet zonder reden, want dit materiaal is zeer sterk, veilig, waterdicht en gaat een lange tijd mee. Wat zijn de voordelen van duurzaam beton en wat is de precieze relatie tussen beton en duurzaamheid? En waarom is het van belang dat beton duurzamer wordt?
Tekst: Maroessia Karpenko
Geopolymeer in plaats van cement
Normaal beton bestaat uit water, grind, zand en cement. Wordt er 1 kilo cement geproduceerd, dan komt er circa 1 kilo CO2 vrij. De CO2-uitstoot van cement speelt een grote rol in het totaal aantal broeikasgassen dat wereldwijd uitgestoten wordt. Duurzaam beton is beton waaraan minder cement is toegevoegd of waarin cement is vervangen voor een ander bindmiddel, zodat er minder C02 wordt uitgestoten.
De primeur van duurzaam beton vond plaats in Ecodorp Boekel (zie de vorige editie van BouwBusiness). Zij wilden een positieve impact hebben en zagen cement als taboe. In plaats daarvan werd het vervangen door Ramac Geopolymeer, wat 100% circulair is. Het bindmiddel in geopolymeer bevat mineralen die worden gewonnen uit industrieel afval. Door afval opnieuw te gebruiken, wordt er minder CO2 geproduceerd. Hierdoor ontstond er een CO2 reductie van ongeveer 80%. Dit was de hoogst haalbare waarde die ze in 2020 met de huidige innovatieve materialen konden verkrijgen. Het geopolymeer waar Ecodorp Boekel gebruik van heeft gemaakt, wordt gemaakt van zand en grind. Dit wordt uit schoongemaakt asfalt gehaald en vervolgens hergebruikt. Geopolymeer is een bewezen succesvol alternatief voor cementgebonden beton in de wegenbouw. In Ecodorp Boekel werd geopolymeer gebruikt voor de funderingen van woningbouw. Het wordt geleverd door Jansen Beton uit Son, die bekend staan als koplopers in de verduurzaming van de betonproductie. Het resultaat is drie wooncirkels met daarop 36 duurzame woningen, die geheel klaar voor de toekomst zijn.
De massa van beton
Beton en duurzaamheid, hoe zit dat precies? Kunnen deze begrippen samengaan? Omdat er bij normaal beton veel CO2 wordt uitgestoten, heeft het aan de ene kant geen duurzaam imago. Aan de andere kant is dit echter wel het geval, vanwege het feit dat beton sterk is, lang meegaat en warmte goed binnen houdt. Daarover zo hieronder meer. Allereerst is het goed om vast te stellen wat er precies met duurzaamheid bedoeld wordt. Spreken we over duurzaamheid met betrekking tot grondstoffen, dan komen hier zaken ter sprake zoals afval, de uitputting van de aarde en recyclebaarheid. Kijken we naar deze context, dan kunnen we beton duurzaam noemen. De grondstoffen hiervoor zijn voorradig, het product is lokaal en je kunt het 100% recyclen. Ook wordt er veel meer afval uit andere industrieën gebruikt bij de productie van beton. Echter gaat duurzaamheid over nog veel meer dingen. Spreken we over duurzaam bouwen, dan komen hier vaak de begrippen CO2 en energie naar voren. Deze begrippen gaan hand in hand met elkaar. Van bouw tot sloop, alle bouwwerken zorgen voor een grote energievraag. Om ervoor te zorgen dat de CO2 uitstoot zoveel mogelijk geminimaliseerd wordt, moet eerst de energievraag beperkt worden. En dat is waar beton een groot voordeel heeft ten opzichte van lichte bouwmethoden zoals houtskeletbouw. Beton beschikt namelijk over een grotere massa dan lichtere bouwmethodes. En als er sprake is van een grotere massa, dan is er een lagere energievraag. Wanneer een gebouw met een betonnen constructie verwarmd wordt, wordt de warmte eenvoudig opgeslagen in de betonmassa. Deze warmte wordt geleidelijk aan weer aan de omgeving afgestaan. Hoe meer thermische massa er is, des te langer het binnenklimaat op een aangename temperatuur blijft. Hierdoor hoeft er niet extra gestookt te worden, waardoor er minder energie verbruikt wordt. Ook zorgt beton ervoor dat een een woning of pand een koeler binnenklimaat heeft gedurende de zomermaanden. Hierdoor hoeft er bijvoorbeeld geen airconditioning aan te worden gezet. Lichtere bouwmaterialen beschikken niet over deze eigenschappen.
Het belang van duurzaam beton
Wat we uit voorgaande kunnen afleiden, is dat beton door de toepassing van cement zorgt voor meer CO2, maar dat een bouwwerk van beton uiteindelijk een lagere CO2 voetafdruk heeft dan een gebouw dat van lichtere materialen wordt gebouwd. Zo kan een gebouw van beton met een hoge thermische massa en een goede bouw tot een hoge energiebesparing leiden. Daarom worden veel duurzame bouwprojecten in Nederland steeds vaker in beton worden uitgevoerd. Echter is het van belang om daarbij steeds meer voor duurzaam beton te kiezen. Door cement te vervangen door geopolymeer kunnen we zorgen voor een lagere CO2 voetafdruk.•
